Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar i nowy rząd: Prokonsumenckie podejście do rozwiązania kwestii kredytów frankowych. Jakie postulaty przygotowałem jako założyciel społeczności ŻBK?

Nowy rząd a frankowicze. Czy sprawy frankowe przyśpieszą?

W kontekście utworzenia nowego gabinetu, ukazują się nowe perspektywy dla osób zadłużonych we frankach. Aktualna koalicja rządząca podczas kampanii wyborczej przedstawiała liczne obietnice osobom posiadającym nieuczciwy kredyt waloryzowany do CHF. Czy nowy rząd przyczyni się do poprawy sytuacji frankowiczów?

W świetle najnowszych orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości osoby zadłużone we frankach mają ogromną przewagę prawną nad nieuczciwymi bankami. Liczne korzyści dla konsumentów wynikające z tegorocznych wyroków TSUE, m.in. usunięcie instytucji tzw. „trwałej bezskuteczności”, zablokowanie zarzutu zatrzymania oraz gwarancja odzyskania pełnej kwoty odsetek należnych spowodują, że frankowicze nie będą już zupełnie rozważali nieuczciwych ugód bankowych, lecz będą walczyli o swoje prawa w sądach.

Sądy powszechne oczywiście są zobligowane do stosowania orzeczeń TSUE. Niestety wiemy, bo niejednokrotnie się o tym przekonaliśmy, że w praktyce nie wszyscy sędziowie pamiętają o takiej instytucji jak Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (co nota bene bardzo kompromituje Polskę na scenie międzynarodowej). Zdarzają się wyroki polskich sądów powszechnych, które są sprzeczne z dyrektywą 93/13 oraz orzecznictwem TSUE. Oczywiście taki niezgodny z prawem europejskim wyrok można skutecznie zaskarżyć, choć trzeba pamiętać, że zawsze wiąże się to z ogromnym stresem dla osób i ich rodzin, które otrzymały to niesprawiedliwe orzeczenie.

Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar zachęca sędziów do stosowania orzeczeń TSUE

Uzasadnione nadzieję w związku z umocnieniem pozycji frankowiczów budzi wybór Adama Bodnara na nowego Ministra Sprawiedliwości. Adam Bodnar pełniący wcześniej funkcje Rzecznika Praw Obywatelskich wielokrotnie stawał w obronie kredytobiorców frankowych. Niedawno nowy Minister Sprawiedliwości podkreślił, że nowy rząd zachęca sędziów do stosowania prawa unijnego i wyroków TSUE, zamiast ich za to karać, jak to zdarzało się dotychczas.

W reakcji na niewykonanie licznych orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (TSUE) oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC), Minister przedstawił propozycję zmian w regulaminie urzędowania sądów powszechnych. Nowe przepisy mają na celu wykluczenie sędziów mianowanych przez nową Krajową Radę Sądownictwa z rozpatrywania wniosków o wyłączenie sędziego z rozprawy ze względu na sposób, w jaki został powołany. Ponadto nowy zapis w rozporządzeniu nakłada obowiązek na sędziów, aby w swoich orzeczeniach uwzględniali decyzje TSUE oraz ETPC, co ma stanowić wyraz poważnego traktowania tych instytucji. To bardzo dobra informacja dla frankowiczów, ponieważ – jak wcześniej wspomniałem – wyroki TSUE są bardzo korzystne dla konsumentów.

Zgodnie z planem nowego Ministra wnioski o wyłączenie sędziów mianowanych przez nową Krajową Radę Sądownictwa nie będą rozpatrywane przez innych sędziów, którzy sami mogą być poddani procedurze wyłączenia. Minister zaznaczył, że sędziowie powołani po 2018 roku, którzy ewentualnie mogliby zostać wyłączeni z powodu wątpliwości co do poprawności procesu nominacyjnego, nie zostaną uwzględnieni w Mechanizmie Losowego Przydziału Spraw. Celem tego podejścia jest zapobieżenie sytuacjom, w których o wyłączeniu sędziego decydowałby inny sędzia borykający się z podobnym problemem w procesie nominacyjnym.

List Kamila Chwiedosika do Ministra Sprawiedliwości z prośba o wsparcie sprawy frankowiczów

Korzystając z obiecujących zmian w gabinecie rządowym, 18 listopada wystosowałem, jako założyciel społeczności ŻBK, list do Ministra Sprawiedliwości. W liście tym zwracam się do Ministra z prośbą o pomoc i spotkanie, którego celem ma być wsparcie w wynegocjowaniu z bankami sprawiedliwego i akceptowalnego przez każdą ze stron stanowiska w sprawach dotyczących konsumentów pozywających banki o kredyty waloryzowane do walut obcych.

W liście tym zwracam uwagę m.in. na zachowanie banków, które w mojej opinii może stanowić naruszenie art. 304 § 2 k.k., tj. przestępstwo polegające na zażądaniu od konsumenta w związku z udzieleniem mu finansowania pod tytułem zwrotnym zapłaty wygórowanych kosztów odsetkowych lub pozaodsetkowych. Banki w czasie trwania postępowania sądowego z powództwa konsumentów niejednokrotnie wymuszały na kredytobiorcach niesprawiedliwe ugody pod groźbą dochodzenia zupełnie irracjonalnych i nieuzasadnionych roszczeń.

Moim zdaniem nie bez znaczenia dla Ministra Sprawiedliwości będzie fakt, że w obecnej sytuacji stabilizującej się linii orzeczniczej sądów zarówno krajowych, jak i TSUE, ponoszenie przez banki kosztów prowadzonych postępowań sądowych, w tym wysokich odsetek ustawowych za opóźnienie, i potencjalnie dopuszczonych przez TSUE w wyrok C-520/21 rekompensat na rzecz frankowiczów, jest niecelowe i wpływa negatywnie na relacje inwestorskie, mogąc działać na szkodę akcjonariuszy banków oraz w sposób oczywisty podważać wizerunek całego sektora bankowego. Jednocześnie ugody mogłyby odciążyć wymiar sprawiedliwości i zmniejszyć obciążenie podatników kosztami prowadzenia postępowań sądowych.

Wierzę, że mój list spotka się pozytywną odpowiedzią Ministra Bodnara. Jak już wcześniej wspomniałem, obecny Minister Sprawiedliwości wielokrotnie stawał w obronie frankowiczów. Warto przypomnieć jego wypowiedź:

“Wykorzystanie drogi sądowej nie tylko pozwoliło upodmiotowić obywateli. W taki sposób mogli naprawić swoje umowy kredytowe ci, którzy naprawdę byli zdeterminowani. Nie było tak, że władza dawała każdemu, »jak leci«. Przy okazji finansowe konsekwencje naprawy tych umów zostały rozciągnięte w czasie. Pozwoliło to bankom na tworzenie rezerw na naprawianie umów. W to, że przyznanie racji kredytobiorcom sprawi, że cały system się zawali, nigdy nie wierzyłem. Bo im więcej było tego pohukiwania, to tym lepiej wyglądała sytuacja banków w Polsce”.

Jakie usprawnienia można wprowadzić w sprawach frankowych?

Banki w przerażeniu wobec prokonsumenckiego orzecznictwa TSUE, które sprawia, że nie tylko będą zobligowani do oddania frankowiczom nienależnie pobranych pieniędzy, a wręcz mogą być pozbawieni szans na odzyskanie kapitału, forsują rozwiązanie ustawowe. Oczywiście ta ustawa frankowa, do której banki próbują nakłonić rządzących, chroni interesy tylko i wyłącznie kredytodawców. Zdaniem banków konieczna jest interwencja rządzących, która wymusiłaby na frankowiczach zawarcie ugody na zasadzie niekorzystnej dla frankowiczów koncepcji szefa KNF Jacka Jastrzębskiego z 2020 roku.

W mojej opinii jest już zdecydowanie za późno na jakąkolwiek ustawę frankową, w szczególności, że prawna sytuacja kredytobiorców CHF jest znakomita. Rząd nie powinien dopuścić do tego, aby frankowicze zostali pokrzywdzeni wskutek ustawy. W końcu frankowicze wygrywają niemalże wszystkie spory z bankami (w ŻBK prawomocnie wygrywają 100% spraw) na bardzo korzystnych warunkach – unieważnień T2K. Zresztą w tym miejscu warto przypomnieć wypowiedź Ministra Bodnara dotyczącą ustawy frankowej:

“Nigdy szczerze nie wierzyłem w możliwość powstania skutecznej ustawy, która objęłaby cały problem kredytów »frankowych«. Bo nikt nie był w stanie oszacować realnych kosztów takiego ruchu, a chodziło o kwoty, których nie było w budżecie obciążanym wydatkami socjalnymi PiS”.

Rozwiązanie, które faktycznie może pomóc frankowiczom, to usprawnienie pracy sądów przez wprowadzenie wyspecjalizowanych wydziałów frankowych i cyfryzację procedur sądowych w całym kraju. Nie bez znaczenia będą też prokonsumenckie postawy nowego rządu, które mogą wpłynąć na decyzje polityczne dotyczące kredytów frankowych.